کتابخانهها
قدیمیترین کتابخانه عمومی استان لرستان، کتابخانهای با نام کنونی «شهید باهنر» است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی در شهر بروجرد ساخته شد. همچنین کتابخانههای «شهید صارمی»، «علامه بحرالعلوم»، «علامه شهیدی»، «احسان شهیدی» و «حضرت ولیعصر» نیز از دیگر کتابخانههای عمومی شهر میباشند.[۷۲][۷۳] تا خرداد ۱۳۹۲ پنج کتابخانه عمومی و پنج کتابخانه مشارکتی در بروجرد فعالیت داشتهاند.[۷۴] همچنین در مجموع، حدود ۱۸۵ هزار نسخه کتاب در کتابخانههای این شهر وجود دارد.[۷۵]
سینما
تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، شهرستان بروجرد دارای چهار سینما به نامهای، «سینما ایران» واقع در خیابان پهلوی، سینما داریوش در میدان پهلوی، سینما آریا در خیابان بهار و سینما گرینسیتی (فلسطین کنونی) واقع در خیابان آیتالله کاشانی فعلی بود. در حال حاضر شهرستان بروجرد دارای دو سینما است که از این میان تنها سینما «فلسطین» فعال است. این سینما که در ۱۳۴۱ با عنوان گرینسیتی یا شهرسبز تأسیس شده بود، دارای سالن بزرگی با ۱۰۷۷ صندلی است و مساحت آن ۱۲۲۹ متر مربع است.[۷۶] سینما ایران اولین سینمای بروجرد بوده است که در خیابان پهلوی سابق شهدای امروز ایجاد شده است. سینما داریوش دومین سینمای بروجرد بود که در سال ۱۳۳۸ در میدان پهلوی (شهدا) افتتاح شد و ۵۰۳ صندلی داشت. سومین سینمای این شهر، سینما آریا در خیابان بهار روبروی شهرداری فعلی بوده است و چهارمین سینمای تأسیس شده نیز سینما گرین سیتی یا همان فلسطین فعلی بوده است.[۷۷] سینما داریوش با عنوان «آزادی» تا سال ۱۳۸۵ فعالیت داشت اما در اثر زمین لرزه فروردین این سال، آسیب دید[۷۸] و در سالهای اخیر از فضای آن برای برگزاری نمایشگاههای کتاب استفاده شده است.[۷۹][۸۰]
رادیو و مرکز تولید سیمای بروجرد
بروجرد دارای یک ایستگاه رادیوی محلی به نام رادیو بروجرد است که روزانه ۶ ساعت برنامه به صورت زنده پخش میکند. بارها توسط نمایندگان بروجرد درخواستهایی مبنی بر ایجاد یک شبکه محلی به صداو سیمای استان و سازمان صدا و سیمای کشور ارسال شده است، اما نتایج مثبتی حاصل نگردیده است تا اینکه توسط یکی از خیرین زمینی به این منظور اختصاص داده شده است و با پیگیریهای شخصی در حال ساخت میباشد و اما فعلاً به دلیل پارهای از مشکلات سیاسی متوقف شده است.[۸۱]
سماورسازی
بزرگترین سماور دنیا در شهر بروجرد
بطور سنتی، مهد تولید سماور در ایران، شهر بروجرد در استان لرستان است. بیشتر سماورهای تولید بروجرد از جنس ورشو و برنج هستند. سماور یک عبارت روسی به معنی «خودجوش» و مرکب از دو واژه Cam به معنی خودش وVar به معنی پختن میباشد. این ظرف دارای یک مخزن آب است که برای آماده کردن چای وموارد دیگر همواره در حال جوشیدن نگهداشته میشود.
سماویهای بروجرد صنایع دستی این شهر هستند و از ارزش بالایی برخوردار هستند به طوریکه اغلب برای تزئینات استفاده شده و سماورهای کارکرده (دسته دوم) هم نیز معامله میشوند.
شهرسازی
فواره منطقه تفریحی چغا
ساختار شهری فعلی بروجرد به دو بخش تاریخی و مدرن قابل تفکیک است. تا اوایل دوره پهلوی، دور شهر بروجرد حصاری طولانی وجود داشته که خندقی نیز در اطراف آن وجود داشتهاست. بافت تاریخی این شهر وسعت زیادی دارد و بازار بزرگ، چندین مسجد و خانه تاریخی در این بخش وجود دارند. بافتهای جدیدتر شهر نیز خود به سه دسته متمایز میشوند: یک- مناطق غربی شهر شامل یادبود، تختی و بهار که در پنج دهه گذشته رشد یافتهاند؛ دو- مناطق کمتر توسعه یافته ابراهیمآباد، دشت لاله، محمودآباد، بهارستان و علیآباد که حاصل مهاجرت روستائیان و حاشیهنشینی هستند؛ و سه - شهرکهای شمال غربی شهر که در دو دهه گذشته ایجاد شدهاند.
کویها و محلهها
محلههای قدیمی تر بروجرد با عنوان کوی شناخته میشوند مانند کویهای سعدی، رازان، سوزنی، یخچال، قُدغون و جعفری. برخی محلهها مانند صوفیان، چاله پسته (برآواد)، دانگه، چال قلعه، باغ چال، کُلَه کله و میدان محمدحسن خان قدمت تاریخی دارند و آثار تاریخی قابل توجهی در آنها دیده میشود. گسترش شهر در دوره پهلوی و پس از انقلاب اسلامی منجر به ایجاد محلههای مهاجرنشین و فقیر مانند ابراهیمآباد، علیآباد، اسلامآباد، محمودآباد و دشت لاله در نیمه شرقی شهر و شهرکهای نور و امام در غرب شهر شد. مناطق مسکونی جدید بروجرد شامل شهرکهای متعددی است که در شمال غربی شهر ساخته شدهاند از جمله شهرکهای اندیشه، ایثار، زاگرس، زیبا، مخابرات و کمپینگ شهرداری[۸۲] امروزه بیشتر مناطق بروجرد با نام خیابانهای مجاور شناخته میشوند مانند تختی، بهار، مدرس، شریعتی و شهدا.
درب قدیمی امامزاده جعفر.
مناطق شهرداری
شهرداری بروجرد دارای دو منطقه شهری و یک ناحیه مستقل شهری است. مناطق یک و دو شهرداری به ترتیب نیمه غربی و نیمه شرقی شهر را شامل میشود. جهانآباد که در مجاورت میدان آیتالله بروجردی و در میسر جاده ۳۷ بر سر راه شهرهای اراک و خرمآباد قرار دارد از سال ۱۳۸۹ از یک روستا به ناحیه شهری ارتقاء یافت و با عنوان «ناحیه منفصل شهری جهانآباد» به بروجرد الحاق شد.[۸۳]
بافت تاریخی بروجرد
نوشتار اصلی: بافت تاریخی بروجرد
بافت معماری قدیم بروجرد که آخرین بار در دوران قاجاریه ساماندهی شده بسیار زیبا بوده و نمونههایی از آن هنوز باقی است. هسته اولیه این شهر شامل چند کوی و محله بزرگ مانند بروا، صوفیان و دانگه بودهاست و بازارها، مسجدها و خانههای مجللی در آن وجود داشتهاست. بروجرد در طول تاریخ همواره محصور به حصاری بزرگ بودهاست که اطراف آن نیز خندقی قرار داشتهاست. آخرین بار قلعه بروجرد به دستور حسام السلطنه قاجار بازسازی شد.
معابر و تقاطعها
ساختار خیابانهای بروجرد عمدتاً به شکل بلوارهایی هستند که معمولاً به میدانهای مختلف منتهی میشوند. مرکزیترین بخش شهر، میدان رازان است که در بافت قدیمی شهر قرار دارد و در کنار مسجد سلطانی و بازار قرار گرفتهاست. خیابان شهدا حد فاصل این میدان تا میدان شهدا قرار دارد و در ادامه به بلوار تختی و میدان تختی میرسد. خیابانهای جعفری، صفا و شریعتی از خیابانهای اصلی بخش شرقی و قدیمی تر شهر هستند. میدان آیتالله بروجردی در تقاطع دو جاده اراک - تهران و خرمآباد-خوزستان به عنوان یکی از دو ورودی اصلی شهر شناخته میشود و از نظر مساحت یکی از میدانهای بزرگ ایران است
بندرعباس
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
بندرعباس
Bandarabbas.jpg
کشور ایران
استان هرمزگان
شهرستان بندرعباس
بخش مرکزی
نام(های) قدیمی گمبرون، گامرون، جرون، بندر مبارکه عباسی
مردم
جمعیت ۴۳۵٬۷۵۱ سال۱۳۹۰[۱]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا صفر تا ۲۰ متر
آبوهوا
میانگین دمای سالانه ۲۶/۵
میانگین بارش سالانه ۲۰۰
اطلاعات شهری
شهردار عباس امینی زاده
پیششماره تلفنی ۰۷۶
وبگاه http://bandarabbas.ir
شناسهٔ ملی خودرو ایران۸۴
تابلوی خوشآمد به شهر
بندرعباس بر ایران واقع شدهاست
بندرعباس
روی نقشه ایران
۲۷.۱۸۸۳° شمالی ۵۶.۲۷۶۶° شرقیمختصات: ۲۷.۱۸۸۳° شمالی ۵۶.۲۷۶۶° شرقی
شهر بندرعباس دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات مرکز استان هرمزگان در جنوب ایران است. شهر بندرعباس در بخش مرکزی شهرستان بندرعباس قرار دارد.
بندرعباس یکی از بندرهای جنوب ایران است و یکی از نامهای پیشین آن بندر گمبرون بوده است. بندرعباس اکنون بزرگترین بندر ایران است. در تقسیمبندی منطقهای ایران بندرعباس جزو منطقه جنوب محسوب میشود. درصد بسیار بالایی از ترانزیت کالا از طریق بنادر شهید رجایی و باهنر صورت میگیرد. فاصله بندرعباس تا تهران ۱۳۳۳ کیلومتر میباشد. جمعیت این شهر در فصلهای سال متفاوت است. بندرعباس به دلیل شرایط خاص خود همواره پذیرای مهمانان زیادی از اقصی نقاط ایران است.
سایت شهرداری بندرعباس:bandarabbas.ir
محتویات
۱ جغرافیا
۱.۱ موقعیت
۱.۲ مناطق
۱.۳ آب و هوا
۱.۴ برف
۲ تاریخچه کهن
۳ نامهای پیشین
۴ نام بندرعباس
۵ جمعیت و مذهب
۶ زبان
۶.۱ رسم و رسوم
۷ بنادر تجاری
۸ آثار تاریخی
۹ زیارتگاه
۱۰ مراکز تجاری
۱۱ مراکز آموزشی و دانشگاهی
۱۲ صداوسیما
۱۳ فرودگاه
۱۴ مطبوعات
۱۵ پایانه مسافربری
۱۶ شبکه راهآهن
۱۷ بوستانها
۱۸ هتلها
۱۹ جاذبههای طبیعی گردشگری
۲۰ تولیدات
۲۱ صادرات
۲۲ ترابری
۲۳ ورزش
۲۴ محله
۲۵ سینما
۲۶ موزه
۲۷ نگارخانه
۲۸ جستارهای وابسته
۲۹ پانویس
۳۰ منابع
جغرافیا
موقعیت
شهر بندرعباس که در جنوب استان هرمزگان واقع شده است از شمال به ارتفاعات و کوهها و از جنوب به دریا منتهی میشود؛ بنابراین شیب عمومی شهر در راستای شمال به جنوب است. بخش وسیع و قابل توجهی از شهر از جمله محله سورو در جنوب غربی شهر و جنوب خیابان امام خمینی حد فاصل خور شیلات و خورگورسوزان و جنوب محله نخل ناخدا دارای سطحی هموار بوده و از ارتفاعی بین ۰٫۶ متر تا حداکثر ۵ از سطح دریا برخوردار است. همچنین نزدیکترین شهر به بندرعباس شهر قشم (مرکز جزیره قشم) با حدود ۲۸ کیلومتر و فاصله بندرعباس تا تهران ۱۳۳۳ کیلومتر است.[نیازمند منبع]
IranHormozgan.png رودان حاجیآباد حاجیآباد IranHormozgan.png
میناب شمال بندرخمیر و بندر لنگه
شرق بندرعباس غرب
جنوب
خلیج فارس خلیج فارس قشم٬بندر لنگه
مناطق
شهر بندرعباس از سه منطقه تشکیل شده:
منطقه یک (منطقه شرقی)
شهرک طلائیه، شهرک الهیه جنوبی، شهرک الهیه شمالی، پایگاه هوایی، شهرک توحید، شهرک گاز (فجر)، داماهی، شهرک انصارالمهدی، گلشهر جنوبی، گلشهر شمالی، شهرک طلوع، محله نخل ناخدا، قریشیها، محله چاهستانیها، نایبند شمالی، کوی فرهنگیان شمالی، شهرک امامرضا، منازل مسکونی خلیجفارس، زعفرانیه، آزادگان، سیمبالا، نخل پیرمرد
منطقه دو (منطقه مرکزی)
بیست متری شاهد، درختسبز، شیر اول، شیر دوم، سهراه برق، شاهحسینی، پشت بند، پل خواجو، محله نظرآباد، محله سیدکامل، چهار برق، محله سیاهها، قلعهشاهی، محله شمیلیها، محله اوزیها، سرْ ریگ، سِد کامل، چاهمحمودی، گلکانی نو، محله پشت شهر، حسینآباد، شهرک بهشتی، استمبیک، اسلامآباد، کوی پلیس، بهشت زهرا، محله دوهزار، ششصد دستگاه، امیرآباد جنوبی، شهرک نصر، شهناز
مناطق بندرعباس.png
منطقه سه
(منطقه غربی)
سورو، شهرک امام، شهرک باهنر، بندر شهیدرجایی، شهرک نیروی دریایی (هدیش)، شهرک توانیر
آب و هوا
آب و هوای این شهر گرم ومرطوب است. به طور کلی در بندرعباس از نیمه آبان تا نیمه فروردین دارای اب وهوای مطبوعی میباشد. ماههای اردیبهشت و خرداد هوا خشک، ماههای تیر تا مهر دارای اب و هوای مرطوب است. دمای هوای شهر بندرعباس در گرمترین روزها به ۵۲ درجه سانتیگراد و در سردترین روزها به ۲ درجه سانتیگراد میرسد. میانگین بارش بندرعباس در حدود ۲۰۰ میلیمتر است.
[نهفتن]دادههای اقلیم بندرعباس
ماه ژانویه فوریه مارس آوریل مه ژوئن ژوئیه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر سال
سابقهٔ بیشترین °C (°F) ۳۲٫۰
(۹۰) ۳۳٫۰
(۹۱) ۳۹٫۰
(۱۰۲) ۴۲٫۰
(۱۰۸) ۴۷٫۰
(۱۱۷) ۵۱٫۰
(۱۲۴) ۴۸٫۰
(۱۱۸) ۴۶٫۰
(۱۱۵) ۴۵٫۰
(۱۱۳) ۴۲٫۰
(۱۰۸) ۳۸٫۰
(۱۰۰) ۳۲٫۰
(۹۰) ۵۱
(۱۲۴)
میانگین بیشترین °C (°F) ۲۳٫۵
(۷۴) ۲۴٫۴
(۷۶) ۲۷٫۷
(۸۲) ۳۱٫۶
(۸۹) ۳۶٫۳
(۹۷) ۳۸٫۴
(۱۰۱) ۳۸٫۲
(۱۰۱) ۳۷٫۷
(۱۰۰) ۳۶٫۸
(۹۸) ۳۵
(۹۵) ۳۰٫۴
(۸۷) ۲۵٫۵
(۷۸) ۳۲٫۱۳
(۹۰)
میانگین روزانه °C (°F) ۱۸٫۱
(۶۵) ۱۹٫۴
(۶۷) ۲۳٫۱
(۷۴) ۲۶٫۸
(۸۰) ۳۱٫۲
(۸۸) ۳۳٫۷
(۹۳) ۳۴٫۴
(۹۴) ۳۴٫۰
(۹۳) ۳۲٫۵
(۹۱) ۲۹٫۶
(۸۵) ۲۴٫۳
(۷۶) ۱۹٫۷
(۶۷) ۲۷٫۲۳
(۸۱٫۱)
میانگین کمترین °C (°F) ۱۲٫۱
(۵۴) ۱۴
(۵۷) ۱۷٫۵
(۶۴) ۲۰٫۹
(۷۰) ۲۴٫۷
(۷۶) ۲۸
(۸۲) ۳۰٫۳
(۸۷) ۳۰٫۱
(۸۶) ۲۷٫۷
(۸۲) ۲۳٫۵
(۷۴) ۱۸
(۶۴) ۱۳٫۵
(۵۶) ۲۱٫۶۹
(۷۱)
سابقهٔ کمترین °C (°F) ۳٫۰
(۳۷) ۵٫۴
(۴۲) ۷٫۶
(۴۶) ۱۱٫۵
(۵۳) ۱۷٫۰
(۶۳) ۲۰٫۰
(۶۸) ۲۵٫۲
(۷۷) ۲۵٫۰
(۷۷) ۲۱٫۰
(۷۰) ۱۲٫۰
(۵۴) ۶٫۰
(۴۳) ۲٫۰
(۳۶) ۲
(۳۶)
بارندگی میلیمتر (اینچ) ۳۹٫۷
(۱٫۵۶) ۴۷٫۵
(۱٫۸۷) ۳۴٫۸
(۱٫۳۷) ۱۰٫۷
(۰٫۴۲) ۴٫۸
(۰٫۱۹) ۰٫۰
(۰) ۰٫۶
(۰٫۰۲) ۲٫۲
(۰٫۰۹) ۰٫۸
(۰٫۰۳) ۱٫۳
(۰٫۰۵) ۵٫۰
(۰٫۲) ۲۴٫۰
(۰٫۹۴) ۱۷۱٫۴
(۶٫۷۴)
میانگین روزهای بارندگی (≥ ۱٫۰ mm) ۳٫۳ ۳٫۱ ۲٫۶ ۱٫۳ ۰٫۲ ۰ ۰٫۱ ۰٫۲ ۰٫۱ ۰٫۱ ۰٫۴ ۲٫۳ ۱۳٫۷
درصد رطوبت ۶۴ ۶۸ ۶۷ ۶۴ ۶۱ ۶۴ ۶۸ ۶۹ ۶۷ ۶۴ ۶۱ ۶۳ ۶۵
میانگین روزانه ساعتهای تابش آفتاب ۲۲۰٫۱ ۲۱۱٫۹ ۲۲۴٫۹ ۲۴۲٫۴ ۳۱۲٫۷ ۳۰۲٫۲ ۲۶۴٫۶ ۲۷۰٫۱ ۲۷۰٫۱ ۲۸۳٫۴ ۲۵۱٫۲ ۲۲۸٫۸ ۳٬۰۸۲٫۴
منبع: NOAA (1961-1990)[۲]
برف
همه ساله در کوه هُماگ با ارتفاع ۳۲۶۷متر{بلندترین کوه استان هرمزگان به شمار میرود} در شمال دهستان سیاهو قرار دارد بارش برف را به خود میبیند.
در روز ۱۶ دی ماه۱۳۹۲ سانتیمتر برف ارتفاعات کوه گنو با ارتفاع بیش از دو هزار و ۲۳۷ متر را سفیدپوش کرد.
بروجرد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
بروجرد
ووری یرد
Borujerd-collage1.jpg
کشور ایران
استان لرستان
شهرستان بروجرد
بخش مرکزی
نام(های) دیگر وروگرد
نام(های) قدیمی اُردکَرد (اشکانیان)،
بَروگرد (ساسانیان)
سال شهرشدن از دوره ساسانیان
مردم
جمعیت ۲۴۰٬۶۵۴ نفر سال ۱۳۹۰[۱]
تراکم جمعیت ۶۵۵۸ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت ۳۵ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۱۵۷۰ متر[۳]
آبوهوا
میانگین دمای سالانه ۱۴/۶
میانگین بارش سالانه ۴۵۹ میلیمتر[۴]
روزهای یخبندان سالانه ۷۰
اطلاعات شهری
شهردار منوچهر یوسفی
رهآورد ورشو و کلوچه و ارده شیره
پیششماره تلفنی ۰۶۶[۵]
وبگاه شهرداری بروجرد
تابلوی خوشآمد به شهر
بروجرد بر ایران واقع شدهاست
بروجرد
روی نقشه ایران
۳۳.۸۰° شمالی ۴۸.۵۰° شرقیمختصات: ۳۳.۸۰° شمالی ۴۸.۵۰° شرقی
بُروجـِرد مرکز شهرستان بروجرد، دومین شهر پرجمعیت استان لرستان و بیست و نهمین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام سیلاخور قرار گرفته و قلههای مرتفع گرّین از مجموعه رشته کوههای زاگرس، شمال غربی تا جنوب شرقی آن را دربر گرفتهاند. سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوهها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش داشتهاند. بروجرد از گذشتههای دور، دارای موقعیت ویژه ارتباطی بودهاست و امروزه نیز قرارگیری این شهر بر سر شاهراه تهران - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی آن به شمار میرود. بروجرد در اواخر دوره ساسانیان یکی از دو شهر ماه نهاوند از توابع ناحیه پهله از سرزمین ماد بود. حموله وزیر محلی آل ابی دلف از حکمرانان عباسی بین سالهای ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در عمران بروجرد کوشید و در آن منبری برپا کرد.[۶][۷] محمدتقی حسامالسلطنه شاهزاده قاجار و حاکم ولایت بروجرد و مضافات، در سال ۱۲۴۲ ه.ق. حکومت ولایت لرستان و ولایت خوزستان را نیز به دست آورد و بروجرد را حاکم نشین حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان کرد.[۸]
جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی مرکز آمار ایران، ۳۲۶٬۴۵۲ نفر گزارش شدهاست. منطقه بروجرد یکی از مراکز مهم گویشوران زبان بروجردی است[۹] و زبان گفتاری رایج در شهر بروجرد گویش بروجردی است. به دلیل فعالیت شرکتهای مختلف پویانمایی رایانهای در این شهر، بروجرد از سال ۱۳۸۹ به عنوان «پایتخت انیمیشن ایران» انتخاب شده است.[۱۰][۱۱] به دلیل وجود تعداد زیادی واحدهای تولیدی و صنعتی و عرضه محصولات آنها در بازار داخلی و خارجی، بروجرد قطب صنعتی استان لرستان محسوب میشود.[۱۲][۱۳]
نمایی از شهر بروجرد
محتویات
۱ ریشهشناسی
۲ پیشینه تاریخی
۲.۱ آثار پیش از تاریخ
۲.۲ پیش از اسلام
۲.۳ پس از اسلام
۳ جغرافیا
۳.۱ اقلیم
۳.۲ زمینلرزه
۴ مردمشناسی
۴.۱ جمعیت
۴.۲ زبان و گویش
۴.۳ دین و مذهب
۴.۴ مشاهیر
۵ فرهنگ
۵.۱ آداب و رسوم
۵.۲ بازیهای بومی
۵.۳ ورزش
۵.۴ کتابخانهها
۵.۵ سینما
۵.۶ رادیو و مرکز تولید سیمای بروجرد
۵.۷ سماورسازی
۶ شهرسازی
۶.۱ کویها و محلهها
۶.۲ مناطق شهرداری
۶.۳ بافت تاریخی بروجرد
۶.۴ معابر و تقاطعها
۷ اوضاع اقتصادی و اجتماعی
۷.۱ اقتصاد
۷.۲ صنایع
۷.۳ بهداشت و درمان
۸ ترابری
۸.۱ ارتباطات جادهای
۸.۲ پایانه مسافربری
۸.۳ اتوبوسرانی شهری
۸.۴ تاکسیرانی
۹ آموزش
۹.۱ آموزش و پرورش
۹.۲ آموزش عالی
۱۰ گردشگری
۱۰.۱ آثار تاریخی و مذهبی
۱۰.۲ جاذبههای طبیعی
۱۰.۳ پارکها و فضای سبز
۱۰.۴ صنایع دستی
۱۰.۵ موزهها
۱۰.۶ مراکز اقامتی
۱۰.۷ غذاهای محلی
۱۱ شهرهای خواهرخوانده
۱۲ نگارخانه
۱۳ پانویس
۱۴ جستارهای وابسته
۱۵ منابع
۱۶ پیوند به بیرون
ریشهشناسی
در منابع تاریخی و جغرافیایی، شهر بروجرد با نامهای گوناگونی ثبت شده است؛ از جمله:[نیازمند منبع]
اُرُجِرد-اُرُگِرد-اُرُذکَرد-اُروگِرد-الوکرد-بَرجود-بَردُجِرد-بَرگود-بَروجِرد-بُروجِرد-بروکرد-بَروگِرد-بکاگِرد-بوک گرد-پیروزگرد-پیروزه گِرد- فُروجِرد-فُلوُگِرد-فیروزگرد-فیروزه جرد- فیروزه گرد-وَرجرد-وَردگرد-وَروجِرد-وَروگِرد-وِروگرد-وِلوگرد-ووریِ گرد-ویروگرد-یزدجرد-یزدگرد.
گرد و کرد در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد میساختهاند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عدهای نام درست بروجرد را ویروگرد دانستهاند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یادآور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشتهها، بروجرد را پیروزگرد دانستهاند که آن را به فیروز ساسانی منتسب میکند. سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانستهاست که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد. در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شدهاست مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. روحبخشان در کتاب «جغرافیای تاریخی بروجرد» بیش از سی مورد از صورتهای مختلف نام این شهر را به تفصیل ذکر نمودهاست.[۱۴] امروزه بروجرد در گویش بروجردی وُوری یرد vūriyerd و در لری خرمآبادی وُروگرد vorūgerd نامیده میشود. بروگرد borūgerd نام روستایی آن و نیز نام به کار رفته در نوشتههای پارسی سره و بروجرد borūjerd نام رسمی این شهر است.
مسعود میرزا ظلالسلطان از بروجرد با عنوان شهر سبز حضرت سلیمان یاد کرده است.[۱۵] به دلیل اینکه شجاعالدین لر مدتی در این شهر سکونت داشت لقب شهر شجاعان را به آن دادند.[۱۶]
محمدتقیخان حکیم به دلیل صفای شهر در فصل بهار از این شهر با دارالسرور نام بردهاست.[۱۷]
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکیپدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را میتوان به چالش کشید و حذف کرد.
همچنین لقب دیگری با نام دارالشوکه در پشت سکههای ضرب بروجرد در دوره قاجار دیده شده است
بردسکن
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
بردسکن
Bardaskan history.JPG
کشور ایران
استان خراسان رضوی
شهرستان بردسکن
بخش مرکزی
نام(های) قدیمی ترشیز
سال شهرشدن ۱۳۴۰ هجریشمسی[۱]
مردم
جمعیت طبق سرشماری سال ۱۳۹۰:
شهر بردسکن: ۲۶٬۱۰۷ نفر،
شهرستان بردسکن: ۷۲٬۶۲۶ نفر
جغرافیای طبیعی
مساحت ۷۶۶۴ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۹۸۵ متر
میانگین بارش سالانه ۱۵۰ میلی لیتر
اطلاعات شهری
نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی دکتر بهروز بنیادی
تأسیس شهرداری ۱۳۴۰
رهآورد زعفران، خشکبار، انار، انگور، انجیر و پسته
پیششماره تلفنی ۰۵۱
وبگاه http://www.bardaskan.ir
شناسهٔ ملی خودرو ایران
به بردسکن، شهر میوههای بهشتی خوشآمدید.
بردسکن بر ایران واقع شدهاست
بردسکن
روی نقشه ایران
۳۵.۲۵° شمالی ۵۷.۹۵° شرقیمختصات: ۳۵.۲۵° شمالی ۵۷.۹۵° شرقی
بَردَس۫کَن۫ از شهرهای استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز شهرستان بردسکن بوده و در سال ۱۳۹۰، تعداد ۲۶٬۱۰۷ نفر جمعیت و ۷٬۲۹۴ خانوار داشتهاست.[۲]
بردسکن در قدیم بر سر یکی از راههای اصلی تجاری خراسان به دیگر نقاط ایران از طریق کویر قرار داشت. گرمترین دمای آن گاهی به ۴۵ درجه و سردترین آن به ۵ درجه سانتیگراد زیر صفر میرسد.[۳]
در کتابهای تاریخ نخستین بار اعتمادالسلطنه در ذکر راههای نیشابور به دیگر نقاط، از منزل چهارم از جاده سوم طبس به نام برداسکن سخن میگوید.[۳]
محتویات
۱ پیشینه تاریخی و دلیل نامگذاری
۲ موقعیت جغرافیایی
۳ اقلیم
۴ پستی و بلندیهای شهرستان
۵ آثار تاریخی
۵.۱ برج علیآباد کشمر
۵.۲ برج فیروزآباد
۵.۳ مقبره عبدل آباد
۵.۴ آبانبار سید باقر
۵.۵ مسجد جامع روستای کوشه
۵.۶ رباط کبودان
۵.۷ قلعه شادی آباد
۶ دهانه بیجورد
۷ کفه نمکی بردسکن
۸ عشایر بردسکن
۹ جایگاه موسیقی درفرهنگ بردسکن
۱۰ صنایع دستی و هنرهای سنتی
۱۱ آداب و رسوم مردم بردسکن
۱۲ سوغات و ره آورد سفر
۱۳ نگارخانه
۱۴ پیوند به بیرون
۱۵ منابع
پیشینه تاریخی و دلیل نامگذاری
شهرستان بردسکن دارای گذشتهٔ تاریخی چندین ساله میباشد. برج فیروزآباد از یادگارهای دورهٔ سلجوقیان، برج کشمر مربوط به دورهٔ ایلخانیان و آثار بیشمار دیگر شهرستان ازجمله تپههای چوپان مربوط به دوهزار سال پیش از میلاد نشان از دیرینگی منطقه دارد.
اشارات بسیار مک گریگور و دکتر هانری والتربل به راههای قدیمی خراسان نشان میدهد که بردسکن به لحاظ داشتن راه هموار، آب خوب، توشهٔ مناسب و واقع بودن آن بر سر راه تهران، هرات، خواف، ترشیز، طبس و سبزوار از منازل بین راهی به شمار میآمده است و میگویند در زمان زرتشتیان در محل فیروزآباد شهری بودهاست (شهر ترشیز قدیم) که بردسکن در کنار آن قرار داشته و به نام کنار شهر نامیده میشدهاست.
پی آمد بررسیهای باستانشناسی بر روی تپهها و محوطههای باستانی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی نمایانگر آن است که منطقه بردسکن در هزارههای یکم و دوم پیش از میلاد مسکونی و آباد بودهاست. این ناحیه در سدههای گذشته جزیی از سرزمینی به شمار میرفت که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام ( ترشیز) یا (طرثیث) یاد شدهاست. ترشیز در نیمه نخست سده چهارم هجری از شهرهای پیرو نیشابور محسوب میگردید. به گواهی متون تاریخی ناحیه یادشده در سالهای ۵۲۰ ق و ۶۵۰ ق، توسط سلجوقیان و سپاهیان مغول و پس از آن نیز مورد تازش بسیار گردید. با پیدایش دولت نادر شاه افشار اندکی از تاخت و تاز افغانها و ترکمنها به این ناحیه فروکش نمود اما این ناآرامیها تا دودمان قاجار نیز ادامه یافت.[۴]
دربارهٔ وجه تسمیه نام بردسکن و نامهایی که تاکنون به آن اطلاق شدهاست باید گفت این نامها یا به شهری ویژه یا به کل منطقه اطلاق میشدهاست. ترتیب زمانی نام بردسکن را پوشت، پشت، بشت، ولایت پشت، طرشیت، ترشیز، بردمسکن، دست برکن، بردسکن و برداسکن گفتهاند که در مورد هر یک از این نامها دیدگاههای گوناگونی وجود دارد.
در تاریخ بردسکن آمدهاست شهر ترشیز در هنگام دگرگونیها بوجود آمده در منطقه به دلایل گوناگون زوال کرد و در فاصله ۱۷ کیلومتری آن شهری نو شکل گرفت که در دورههای مختلف نامهای بردسکن، برداسکن، بردمسکن، دستبرکن، کدوغن، مجدآباد و سرحصار به آن گفته میشد. منطقه مجدآباد در غرب و منطقه کدوغن در شرق بردسکن، امروزی قرار دارد. در منطقه باغهای فراوانی به چشم میخورد.
نام بردسکن را میتوان برگرفته از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی سامن یا اسکان برداشت میشود. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است شاید بتوان به این دلیل نامگذاری نزدیکتر شد؛ بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستانهای سرد و خشک بوده که مردم در آن اسکان یافتهاند و اگر به دلیل نامگذاری دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن هستند.
همچنین میگویند، در این منطقه چون درختان میوه بسیار بودهاست به ویژه میوههایی مانند انجیر، انگور و گلابی که با دست و به سختی چیده میشوند. مسافرانی که از راه کویر به نیشابور سفر میکردند، هنگام گذشتن از این مسیر و دیدن رنج مردم منطقه در چیدن میوهها، اصطلاح بردست کندن را برای آنها به کار میبردند یعنی مردمی که میوهها را با دست میکندند. در واقع بر به معنی میوهاست و با ترکیب بَرْ و دستکن با گذشت زمان، بردسکن شدهاست.[۵]
اما دلیل نامگذاری دیگری برای بردسکن که با توجه به شواهد و قرائن موجود درستتر به نظر میرسد این است که: ترشیز یا طریثیث (ترِشیت، به لغت اوستایی یعنی محل دور افتاده) مرکز ولایت قدیمی پشت نیشابور (بست، پشت) بودهاست و بردسکن به عربی یعنی جای بریده و دور افتاده ترجمه نام ایرانی ترشیز (تر شیت) است، ترشیزی که طبق گفته گای لیسترانج) در کتاب جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی (در یک منزلی غرب کندر نزدیک دهکده کنونی عبدلآباد بوده. میدانیم که در همین حوالی اشاره شده شهر بردسکن قرار گرفتهاست که با توجه به معنی لفظی اش یعنی شهر دور افتاده، باید همان شهر دور افتاده ترشیز (محل دوردست) بوده باشد.
طبیعت
نمایی از طبعیت بهاری بوکان
گذر سیمینه رود از باغهای بوکان
کوه طرغه
باغها
نوشتار اصلی: امیرآباد بوکان
باغهای آلبالوی امیرآباد با قدمت بیش از هشتاد سال هر ساله تولیدکننده چندین تن انواع میوه و انواع سبزی است.[۹۶] این باغهای سرسبز از نامدارترین باغهای بوکان و حومه بهشمار میآیند.[۹۷] درگذشته حدود ۲۰ باغ سرسبز که بهدلیل وفور آب، در شهر وجود داشتهاست. از باغهای قدیمی بوکان میتوان به باغ قاضی، باغ قاسم آقا، باغهای صلاح مهتدی، باغ میرهبیگ، باغ ملاعلی، باغ سردار، باغ عبدالرحمن، باغ حاجی حریری، باغهای امیرآباد، باغ حاجی ابراهیم محمدیان، باغ حسن سام بیگی، باغ احمد کرمانج، باغ حاجی علی، باغ مام نصراله و باغ شیخ قادر نام برد. در میان آنها اکنون تنها باغهای امیرآباد، باغ قاضی و باغهای کوسه (کوسته) به صورت سالم و نیمه سالم بهجا ماندهاند.[۹۸]
چشماندازی از بوکان در روز (۱۲ مهٔ ۲۰۱۴)
سیمینهرود (تاتاهو)
نوشتار اصلی: سیمینهرود
رودخانه سیمینهرود در زبان کردی تَتَهو خوانده میشود که در اصل واژهٔ زرتشتی-اوستایی است و از ارتفاعات مناطق منگور و دهستان ترجان سرچشمه میگیرد. پس از آبیاری این دهستان وارد بوکان میشود و از وسط این شهر عبور میکند و به دریاچه ارومیه میریزد. حواشی این رودخانه به ویژه درهها و دشتهای آن بسیار زیبا و دیدنی است.[۹۹] رودخانه سیمینه رود در مرکز دشتهای وسیع و حاصل خیز حاجی لک، مجیدخان و بخشی از دشت سرچنار از توابع شهرستان بوکان قرار گرفته و حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار هکتار از زمینهای این دشتها را که بیشترین میزان تولید محصولات کشاورزی را به خود اختصاص میدهند و به لحاظ منابع آبی در چهار فصل سال از آب این رودخانه تأمین میشوند.[۱۰۰]
کوه طرغه
طَرَغه نام کوهی در ۲۲ کیلومتری غربی شهر بوکان است. جنس کوه از سنگهای آهکی و از نوع سوخته و ارتفاع آن ۲۲۲۴ متر و در خط راس اصلی رشته کوههای زاگرس قرار دارد.[۱۰۱] طرغه مختصات جغرافیایی آن بین ۱۶. ۳۳°۳۶ عرض جغرافیایی و ۲۲. ۵۷°۴۵ طول جغرافیایی است.[۱۰۲] این کوه یکی از بلندترین کوههای جنوب استان آذربایجان غربی[۱۰۳] و جایگاه صعود کوهنوردان منطقه و کشور است و علاوه بر وجود دو پایگاه برای استراحت کوهنوردان، دارای آثار سنگ تراشیده شده و بناهای تاریخی مربوط به عهد مغول و ایلخانان است. در میان مردم منطقه افسانههای زیادی دربارهٔ کوه طرغه نقل میشود.[۱۰۴] ریشه نام این کوه برگرفته از نام مغولی طرقائی یا «تراغای» است، تراغای نام پدر تیمور گورکان معروف به تیمور لنگ بود.[۱۰۵]
مردم
زبان، قومیت و مذهب
توزیع جغرافیایی مناطقی که در آنها به زبان کردی سورانی سخن گفته میشود.
زبان مردم این شهر کردی سورانی یا کردی مرکزی است.[۱۰۶] سورانی خود به چندین لهجه تقسیم میشود. لهجهٔ رایج در سنندج لهجهٔ اردلانی است و لهجهٔ منطقهٔ بوکان نیز مکریانی نام دارد. البتّه لهجهٔ مکریانی مردم این شهر با سایر مناطق همجوار خود متفاوت بوده و بعضاً آن را لهجه بوکانی مینامند.[۱۰۷] مکریانی لهجهای صاف و خالص و فصیح است و از حیث شکل و تعداد کلمات بسیار غنی است.[۱۰۸] به باور محمدامین شیخالاسلامی مُکری ملقب به هیمن «در زبان کردی سورانی و در لهجه مکریانی و در مکریانی لهجه بوکانی، مطلوب تر است برای نوشتن زبان کُردی»[۱۰۹] باتوجه به نزدیکی بوکان به شهرهای مراغه و میاندوآب، بیشتر مردم آن به زبان ترکی آذربایجانی نیز مسلط هستند.[۱۱۰]
مردم بوکان عمدتاً سنی و شافعی مذهب هستند. در سال ۱۳۹۲ مسلمانان از جمعیّت این شهرستان ۹۳ درصد و در نقاط شهری ۹۲ درصد و در نقاط روستایی ۹۷ درصد را تشکیل میدادهاند.[۱۱۱] اقلیتی از شیعیان نیز در بوکان ساکن هستند[۱۱۲] درگذشته یهودیان در این شهر سکونت داشتهاند.[۱۱۳] در میان مسلمانان بوکان، خانوادههای وجود دارد که سابقاً یهودی بودند و طی دهههای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ خورشیدی مسلمان شدهاند که مردم منطقه به آنها در اصطلاح، جدید الاسلام یا نومسلمان میگویند.[۱۱۴] در حال حاضر اقلیتهای از سایر ادیان دیگر هم در سطح شهر ساکن هستند.
جمعیّت
نوشتار اصلی: جمعیتشناسی بوکان
تغییرات جمعیت بوکان (۱۳۹۰–۱۳۳۵)
در زمان سلطنت ناصرالدّین شاه، بوکان تحت تملک عزیزخان مکری جمعیّت آن در سال ۱۲۳۱ خورشیدی تنها ۱۰۰ نفر بودهاست.[۵۳] بیشترین افزایش نسبی جمعیّت شهر بوکان در سالهای ۱۳۵۵ الی ۱۳۶۵ بودهاست که طی آن جمعیّت شهر بوکان از ۱۳ درصد به ۲۳ درصد رشد داشتهاست و از رقم ۲۰٬۵۷۹ نفر درسال ۱۳۵۵ به ۶۷٬۹۳۸ نفر در سال ۱۳۶۵ رسیدهاست که رشد جمعیّتی بسیار بالایی است و مهمترین دلایل رشد جمعیّت این شهر در این دوره را میتوان اثرات مستقیم انقلاب اسلامی ایران دانست که با آغاز جنگهای داخلی کردستان و ناامنی بیشتر روستاها، موج شدیدی از مهاجرت مردم روستاها به شهرها به وقوع پیوست که با شروع جنگ ایران و عراق این مهاجرت با ورود مهاجرین مناطق جنگزده شدت بیشتری یافت.
هرم جمعیتی بوکان در سال ۱۳۸۵[۱۱۵] مردان سن زنان
۳٬۹۸۴ ۷۵+ ۱٬۶۳۰
۳٬۲۹۴ ۷۰–۷۴ ۱٬۵۳۱
۳٬۱۴۷ ۶۵–۶۹ ۱٬۵۶۱
۳٬۴۰۸ ۶۰–۶۴ ۱٬۸۸۴
۴٬۷۰۷ ۵۵–۵۹ ۲٬۵۸۸
۷٬۰۹۵ ۵۰–۵۴ ۳٬۵۹۷
۹٬۸۳۵ ۴۵–۴۹ ۵٬۰۹۸
۱۱٬۵۶۶ ۴۰–۴۴ ۵٬۷۵۳
۱۴٬۶۰۶ ۳۵–۳۹ ۷٬۵۱۰
۱۴٬۸۸۱ ۳۰–۳۴ ۷٬۳۴۵
۲۱٬۳۱۷ ۲۵–۲۹ ۱۰٬۷۹۸
۲۱٬۹۵۱ ۲۰–۲۴ ۱۰٬۰۹۵
۲۷٬۱۰۶ ۱۵–۱۹ ۱۳٬۳۴۵
۲۲٬۸۵۷ ۱۰–۱۴ ۱۱٬۵۲۴
۱۶٬۰۳۱ ۵–۱۰ ۸٬۲۳۴
۱۶٬۴۲۶ ۰–۴ ۸٬۴۶۴
در سرشماری سال ۱۳۹۰، جمعیّت بوکان ۱۷۰٬۶۰۰ نفر اعلام شد که از این تعداد ۸۵٬۸۳۵ نفر مرد و ۸۴٬۷۶۵ نفر زن و این تعداد در قالب ۴۳٬۲۶۹ خانوار بودند.[۱۱۶] بوکان سومین شهر پرجمعیّت استان آذربایجان غربی[۱۱۷][۱۱۸] و چهارمین شهر بزرگ کردنشین ایران است. جمعیّت شهر بوکان در شش ماه دوم هر سال بیش از ۱۷٬۰۰۰ نفر به آن اضافه میشود که ناشی از مهاجرت فصلی مردم روستاها در فصلهای پاییز و زمستان به شهر است.[۱۱۹] در طرح سکان جمعیت در سال ۱۳۹۰ شهر بوکان با شهرهای ارومیه و خوی دارای جمعیّت ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفری استان آذربایجان غربی رتبهبندی شدهاست.
جاذبههای گردشگری
باغ اکبریه میراث جهانی یونسکو
علاوه بر جاذبههای گردشگری موجود در سطح شهرستان بیرجند، آثار تاریخی و مکانهای تفریحی نیز در داخل در محدوده شهری بیرجند وجود دارد.
تاریخی
بند دره یکی از جاذبههای گردشگری بیرجند
آب انبارها
آرامگاه حکیم نزاری
ارگ کلاه فرنگی
بند دره
بند النگ (چارده)
بند عمرشاه
عمارت اکبریه (میراث جهانی یونسکو)
قلعه بیرجند
نمایی از شهر بیرجند که رشته کوههای باقران، درختان همیشه سبز کاج، ارگ کلاه فرهنگی و قلعه بیرجندنمایان است
کنسولگری انگلیس (باغ منظریه)
مدرسه شوکتیه
مدرسه معصومیه
مصلی بیرجند
یخدان رحیم آباد
آب و هوا
بیرجند
نمودار آب و هوا (راهنما)
ژ ف م آ م ژ ژ آ س اُ ن د
۳۳
۱۱
۲−
۳۱
۱۳
۰
۳۸
۱۸
۴
۲۹
۲۵
۱۰
۸
۳۰
۱۴
۰٫۵
۳۵
۱۸
۰٫۱
۳۶
۲۰
۰٫۱
۳۴
۱۷
۰٫۳
۳۲
۱۲
۲٫۵
۲۶
۷
۸
۱۹
۲
۲۱
۱۴
۱−
میانگین بالاترین و پایین ترین دما به مقیاس سانتیگراد
بارندگی به مقیاس میلیمتر
[نمایش]مقیاس فارنهایت و اینچ
آب و هوای بیرجند، نیمه بیابانی بوده و دارای زمستانهای سرد و تابستانهای خشک و گرم است. میزان بارش در این شهر با توجه به آب و هوای آن، کم بوده و بیشترین میزان آن، از آذر تا اردیبهشت رخ میدهد که در فصل زمستان اغلب به صورت بارش برف است.
ایستگاه هواشناسی بیرجند در سال ۱۳۳۴ خورشیدی (۱۹۵۵ میلادی) راهاندازی گردید.[۱۸] بر اساس اطلاعات این ایستگاه، میانگین سالیانه بیشترین و کمترین درجه حرارت این شهر برابر با ۲۴ و ۸ درجه سانتیگراد است. کمترین دمای ثبت شده در این شهر در ۱۶ ژانویه ۱۹۹۳ و برابر با ۲۱/۵ - درجه سانتیگراد و بیشترین آن در تاریخ ۱۱ ژوئیه ۱۹۶۷ و برابر با ۴۴ درجه سانتیگراد بودهاست. شهر بیرجند، به طور میانگین در ۷۶ روز از سال دارای دمای زیر صفر درجه و در ۱۴۲ روز از سال دارای دمای بالای ۳۰ درجه سانتیگراد است.
مجموع بارش سالیانه در شهر بیرجند به طور میانگین برابر با ۱۷۱ میلیمتر در سال است. بیشترین میزان بارش در یک روز، در دوم ماه می۱۹۵۷ رخ داد و ۵۲ میلیمتر باران در این شهر بارید. همچنین میانگین سالیانه رطوبت نسبی در ابن شهر، ۳۶٪ است و به طور میانگین ۳۰ روز از سال، آسمان این شهر کاملاً ابری است. هوای بیرجند به طور میانگین در ۱۲ روز از سال، با طوفان و گرد و خاک شدید همراه است.[۱۹]
ترابری
هوایی
فرودگاه بینالمللی بیرجند
نوشتار اصلی: فرودگاه بیرجند
فرودگاه بیرجند، در سال ۱۳۱۲ شمسی و به همت محمدابراهیم علم، مورد بهرهبرداری قرار گرفت. این فرودگاه که در شمال شهر بیرجند واقع است، به مرور زمان گسترش یافته و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷، با انجام پرواز بیرجند - مدینه به فرودگاه بینالمللی بیرجند ارتقا یافت. در تاریخ ۱۳۸۹/۰۵/۱۲ اولین پرواز فرودگاه بیرجند به مقصد دمشق انجام شد.[۲۰]
فرودگاه نظامی خور
این فرودگاه، پس از احداث فرودگاه نظامی شیندند در ولایت هرات افغانستان توسط شوروی، در ۵۰ کیلومتری غرب بیرجند و در خور ساخته شد. این فرودگاه که در پایگاه دوازدهم شکاری نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، واقع است، کاربردی نظامی دارد.
زمینی
پایانه مسافربری بیرجند
این پایانه در سال ۱۳۷۵ در زمینی به مساحت ۲۴ هکتار و در شمال شهر بیرجند ساخته شد. در حال حاضر ۱۰ شرکت حمل و نقل مسافر و یک مؤسسه مسافربری در مسیرهای تهران، مشهد، زاهدان، کرمان، اصفهان، فردوس، زابل و… مشغول فعالیت هستند.[۲۱]
پایانه باربری بیرجند
این پایانه در شهریور سال ۱۳۷۵ در زمینی به مساحت ۲۳ هکتار و در شمال شهر بیرجند ساخته شد. تعداد ۱۳ شرکت باربری در مسیرهای اصفهان، یزد، کرمان، مشهد، تبریز، شیراز و تهران و نیشابور در این پایانه مشغول فعالیت هستند.[۲۱]
پایانه مسافربری شرق بیرجند
این پایانه در سومین روز دهه فجر سال ۱۳۹۲ با اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال به بهرهبرداری رسید.[۲۲]
برخی از مشاهیر و شخصیتهای برجسته
حسین قاینی: حاکم ترشیز و قهستان بود و دعوت حسن صباح پذیرفت و جمعی کثیر با وی هم داستان شدند.[۲۳]
محمدابراهیم علم، استاندار فارس و سپس وزیر پست و تلگراف ایران در دوران رضاشاه
اسدالله علم، نخستوزیر ایران در دوران محمدرضا شاه پهلوی
جستارهای وابسته
قاین
طبس
فردوس
زیرکوه
زعفران
ساعت آبی
قنات کاریز
حقالشرب
خراسان جنوبی
منابع
تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰
آرشیو هواشناسی شهرهای ایران در وبگاه ادارهٔ هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری
Weatherbase: Historical Weather for Birjand, Iran
روزنامه دنیای اقتصاد،۰۶/۰۶/۸۵
پایگاه خبری خبرگزاری ایرنا
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)
وزارت راه و ترابری، شرکت مادر تخصصی فرودگاههای کشور
پایگاه اطلاعرسانی شهر بیرجند
«اقوام و اقلیتها در قهستان تاریخ کهن خراسان». اندیشکده پژوهشی. مطالعات ایرانی.
بنیاد دائره المعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام
پایگاه اطلاعرسانی شهرداری بیرجند
زهرا علیزاده بیرجندی، الهام ملکزاده، بنگاه خیریه آبلوله بیرجند به روایت اسناد، انتشارات فکر بکر، تابستان ١٣٩٢٠، ص ٥٩
پایگاه اطلاعرسانی شهرداری بیرجند
پایگاه اطلاعرسانی شهر بیرجند
پایگاه اطلاعرسانی دانشگاه بیرجند
بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام
«نتایج سرشماری ۱۳۹۰» (اکسل). درگاه ملی آمار. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
سازمان هواشناسی کشور، مشخصات ایستگاههای سینوپتیک کشور
سازمان هواشناسی کشور، ایستگاه سینوپتیک بیرجند
روزنامه خراسان، ۱۸/۰۲/۸۷
پایگاه اطلاعرسانی شهر بیرجند
«پایانه مسافربری شرق بیرجند افتتاح شد». خبرگزاری فارس، ۱۴ بهمن ۱۳۹۲. بازبینیشده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۴.
«حسین قاینی» (فارسی). لغتنامهٔ دهخدا. بازبینیشده در دی ۱۳۸۷.
اقوام و اقلیتها در قهستان مرکز کهن خراسان
بهار (شهر)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
بهار
Bhar City.jpg
کشور ایران
استان همدان
شهرستان بهار
بخش مرکزی
مردم
جمعیت ۸۱٬۷۶۹ نفر
جغرافیای طبیعی
مساحت ۱۲۵۶۳۷۴ متر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۱۷۳۵ متر
اطلاعات شهری
شهردار حسن رمضانی
رهآورد کشاورزی
پیششماره تلفنی ۰۸۱
وبگاه سایت شهرداری بهار
بهار بر ایران واقع شدهاست
بهار
روی نقشه ایران
۳۴.۵۴° شمالی ۴۸.۵۶° شرقیمختصات: ۳۴.۵۴° شمالی ۴۸.۵۶° شرقی
بهار یکی از شهرهای استان همدان است که با گسترهای معادل ۱۳۳۹ کیلومتر مربع، حدود ۲/۷ درصد از وسعت استان همدان را تشکیل میدهد. این شهر از لحاظ کشاورزی رتبهٔ اوّل تولید و صادرات سیبزمینی را دارا میباشد و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش، شش دهستان و سهشهر: بهار، لالجین و صالح آباد میباشد.[۱]
محتویات
۱ اقلیم، تاریخچه
۲ گویش بهاری
۳ دشت بهار
۳.۱ دشت کوزه کولان
۳.۲ دشت قرق
۴ نمایندگان بهار
۵ مشاهیر بهار
۶ مراکز علمی و آموزشی
۷ نگارخانه
۸ پانویس
۹ جستارهای وابسته
۱۰ منابع
۱۱ پیوند به بیرون
اقلیم، تاریخچه
در سال ۱۳۸۷ شهرستان بهار تعداد ۷۰ روستای دارای سکنه معادل ۳/۶ درصد از کل روستاهای دارای سکنه استان همدان را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از نظر طبیعی، دارای آب و هوای خشک و رژیم بارندگی آن از تیپ اقلیم مدیترانهای است. رشته کوه الوند و شهر همدان در جنوب غربی و غرب شهرستان بهار قرار دارد. بقیهٔ وسعت شهرستان را دشت «بهار» در بر میگیرد. نقطه خروجی آبهای بهار در کوشک آباد با ارتفاع ۱۶۸۰ متر واقع گردیده است. رودخانههای جاری این شهرستان عبارتند از: سِیمینهرود، بهادربیگ و قره آغاج
موقعیت شهر بهار پانزده کیلومتری شمال شهر همدان است. تا نیم قرن اخیر دهستانی معتبر و مرکز بخش سیمینه رود بود. حمدالله مستوفی در ذیل تاریخ خود غیر مستقیم از منطقه بهار و توابع آن باضافه قسمتی دیگر از اراضی مجاور شهرهمدان را تحت عنوان ناحیت فریوار بر میشمارد. اصطلاح فریوار در قرن پنجم هـ.ق. از زبان راوندی نیز آمده است.[۲]
در کتب قدیم از شهر بهار بعنوان مرکزی آباد یاد شده است. خرابیهای قلعهٔ شهر، بنام «دئولر قلعه سی»، هنوز موجود است. در پیشینهٔ تاریخی بهار چه پیش از اسلام و چه بعد از اسلام ابهام جدی وجود دارد. ساکنان بهار از قدیم به شغل باغداری و بوستانکاری اشتغال داشتند.[۳] مذهب مردم بهار شیعه دوازده امامی است.
گویش بهاری
اکثر مردم شهر بهار به زبان بهاری سخن میگویند ولی در برخی مناطق این شهر به زبان فارسی تکلم میشود. گویش بهاری لهجهای خاص از زبان ترکی آذربایجانی است. زبان بهاری به علت اقبال نسل جدید از زبان فارسی در شرف انقراض است.
دشت بهار
کاربرد اراضی بهار به سبب مشاغل مردم این خطه که اصالتاً باغدار و بوستانکار بودند، شکل گرفته بود. یعنی زمینهای حاشیهٔ شهر تماماً تاکستان بود و پرورش باغ انگور بهار را حقیقتاً هیچیک از اقوام ایرانی بلد نبودند. اینک بخاطر جایگزین کشت سیب زمینی حدود ۹۸ درصد باغات بهار محو و نابود گشته است.
دشتهای بهار که متعاقب باغات بهار آغاز و امتداد مییافت در گذشته برای کشت هندوانه و خربزه بکار گرفته میشد، تخصص فوقالعاده و منحصر به فرد زارعین بهار در کشت بُستان یعنی به عمل آوری هندوانه و خربزه بینظیر بود. به ظن قوی پرورش باغ و بوستان هنر نیاکان بسیار بسیار کهن این دیار بود که متأسفانه دانش آن در این سه چهار دههٔ اخیر نابود گشت.
یکی از اصول تغییرناپذیر بوستانکاری سنتی، اختصاص زمین بایر (بُعن ـ بُعت) بود که بقول اساتید این فن، زمین مزروعی که یکبار کشت هندوانه یا خربزه در آن انجام میپذیرفت دیگر قابل کشت این دو محصول نمیبود. این موضوع باعث میشد برای تهیهٔ زمین بایر، بوستانکاران بهاری اطراف و اکناف ایران را درنوردند و تواماً امتزاج فرهنگی ایجاد کنند. در گذشته مردان گمنامی همچون سعیمراد، علیبهاری و رضا بهاری از پیشکسوتان روابط با اقوام دیگر بویژ کردها بودند.[نیازمند منبع]
دشت کوزه کولان
شهرت شهر بهار از قدیمالایام به دشتهای آن بویژه «دشت قرق» و «دشت کوزهکولان» بود و کوزه کولان جلگهای است منتهی به دامنههای کوه الوند. لازم بذکر است کهنترین مسیر ارتباط پایتخت کشور ماد به سمت مغرب و جنوب غربی ایران یعنی به سر زمینهای شوش، بابل، کد و سومر از این ناحیه عبور مینمود. اکنون آزاد راه همدان - کرمانشاه - سنندج و سهراهی معروف به گلوگاه، محل تلاقی غرب کشور با مرکز، در دشت کوزه کولان قرار دارد.
دشت قرق
مکانی با شرایط شکارگاهی و سبزهزار از گذشتههای دور. تا چند دههٔ اخیر که چاههای عمیق این ناحیه حفر نشده بود در قرق بهار - منطقهای در جنب بهار - تالابی وجود داشت با عمقی نسبتاً عمیق که در میان گیاهان مردابی انواع ورندگان مهاجر به چرا میپرداختند همچنین محل صید ماهی و مرغابی برای صیادان بود.
تالاب دشت قرق که در گذشته بسیار وسیعتر بوده در دورهٔ هخامنشی به دریاچهٔ زراومند مشهور بود و در عصر ساسانیان به بهرام آوند اشتهار داشت.[نیازمند منبع] در رسالهٔ پهلوی شهرستانهای ایران نیز بدان اشاره شده است. موقعیت قرقبهار را به لحاظ جغرافیایی درّّه الوند محسوب شده و اینجا پستترین نقطهٔ شمالی جبال الوند است که اکثر آبهایی که از ذوبان قلل مرتفع الوند سرازیر میشود در این ناحیه تالابی تشکیل میدهد.
اکنون بیش از یکصد حلقه چاه فعال و نیمه فعال کار پمپاژ آب را از قرقبهار به شهر همدان انجام میدهند. همین موضوع باعث نابودی تدریجی دریاچه زریوار گشته است، دریاچهای که بیشهزار آن چراگاه حیوانات وحشی و پرندگان کنار آبزی بوده و باتلاقی هم از گذشتههای دور در آنجا وجود داشت و مجموعه کاملی از اکو سیستم گیاهان، جانوران و پرندگان بومی و مهاجر بشمار میرفت. به استناد برخی متون کهن بهرام گور همراه اسبش در این باتلاق عمیق فرو رفت و تلاشها برای یافتن او بیثمر ماند
بندر گناوه
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکیپدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را میتوان به چالش کشید و حذف کرد.
بندر گناوه
گناوه
Bandar Genaveh Blvd.jpg
کشور ایران
استان بوشهر
شهرستان گناوه
بخش مرکزی
نام(های) قدیمی گنابا
مردم
جمعیت ۶۴٬۱۱۰
رشد جمعیت متوسط رو به بالا
آبوهوا
میانگین دمای سالانه زمستان ۱۰ تا ۱۶ درجهٔسانتیگراد
تابستان ۲۹ تا ۴۰ درجهٔسانتیگراد
میانگین بارش سالانه ۱۵۰میلیمتر
روزهای یخبندان سالانه ۰
اطلاعات شهری
شهردار محمدرضا عربزاده[نیازمند منبع]
رهآورد ماهی، بازار و تجارت
پیششماره تلفنی ۰۷7[۱]
وبگاه پرتال شهرداری گناوه
بندر گناوه بر ایران واقع شدهاست
بندر گناوه
روی نقشه ایران
۲۹.۵۶۷۸۲۱° شمالی ۵۰.۵۱۶۸۵۳° شرقیمختصات: ۲۹.۵۶۷۸۲۱° شمالی ۵۰.۵۱۶۸۵۳° شرقی
بندر گناوه یکی از شهرهای استان بوشهر ایران و مرکز شهرستان گناوه است.
این شهر از اقوام مختلفی تشکیل شده است. مهاجرینی که از روستاهای اطراف شهرستان به آن مراجعه کردهاند ریشههای لری دارند. اعراب نیز یک محلهٔ مخصوص به خود را دارند. همچنین بخش اندکی از جمعیت ان از اقوام دشتی مهاجر هستند
اکثر ساکنین گناوه شیعه و اقلیتی سنی هستند که در آرامش و صلح در جوار یکدیگر زندگی می کنند
محتویات
۱ جمعیت
۲ مشخصات جغرافیایی
۲.۱ وجه تسمیه و پیشینه تاریخی گناوه
۲.۲ محلات
۳ اقتصاد
۴ موقعیت گردشگری گناوه
۵ منابع
۶ پیوند به بیرون
جمعیت
بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۰، جمعیت بندر گناوه ۶۴٬۱۱۰ نفر (۱۵٬۷۵۲خانوار) میباشد[۲] و در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۵۹٬۲۹۱ نفر (۱۲٬۵۴۸ خانوار) بوده است.[۳] فرهنگ آبادیهای کشور زبان لُری با گویش حیات داوودی زبان غالب مردم بندر گناوه میداند.[۴]
مشخصات جغرافیایی
شهر بندری گناوه در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۳۱ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۲۹ درجه و ۳۴ دقیقه شمالی قرار دارد. بندر گناوه مرکز شهرستان گناوه در ۱۶۰ کیلومتری شمال غربی بوشهر و در کرانه خلیج فارس واقع است.
آب و هوای گناوه گرم و مرطوب است و میزان بارندگی سالانه به طور متوسط ۱۵۰ میلیمتر است. بزرگراهی به طول ۸۸ کیلومتر به سمت جنوب شرقی که تا برازجان امتداد دارد.
راه فرعی به طول ۲۱۳ کیلومتر به سمت شمال شرقی که بندر گناوه را به مرکز شهرستان ممسنی پیوند میدهد. راه اصلی به طول ۶۵ کیلومتر به سمت شمال غربی که تا بندر دیلم کشیده شده است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی گناوه
نام این بندر در کتابهای قدیمی به صورت گنابا، گنفه، گناوه، جنابه و جنابا آمده است. بندر گناوه در ساحل خلیج فارس بین بندر بوشهر و بندر دیلم واقع شده است. شهر گناوه کنونی در جنوب گناوه قدیم بنا شده است. از گناوه قدیم نقاطی باقیمانده است که امروزه به نامهای تیرسول (شن فشرده)، تل گنبد، تل گوری، تل مناره، و بالاخره تل امام زاده خوانده میشود. در ویرانههای اطراف گناوه، گوپال (گل پخته استوانهای شکل به صورت سفال زرد یا سرخ رنگ که آن را به عنوان گلوله با منجنیق بر سر دشمن میریختند) فراوان به چشم میخورد. درحال حاضر از گناوه قدیم جز آثار سنگها و پیهای مدفون در زیر خاک و بازمانده تاق نماهای سنگی آثاری مشهود نیست. گاهوبیگاه در درون گودالها و حفرهها و در زیر پیهای عمارتهای ویرانه، سکهها و دست افزارها و مصنوعات سنگی و سفالی یافت میشود.
محلات
محله عبدامام و محله باباعلیشاه و محله سادات و امامزاده و نوروزآباد و بازار و کوی بسیجیان و کوی مطهری و سرخور
اقتصاد
چرخ اقتصاد گناوه بر مدار ماهیگیری، کشاورزی، دامداری و تجارت با کشورهای حوزهٔ خلیج فارس در گردش است. تجارت و ماهی گیری که مهمترین درآمد بیش تر اهالی این شهر را تشکیل میدهد، مهمترین رشته اقتصادی بخش گناوه را به وجود آورده است. کشاورزی به علت کمبود آب کشاورزی، منحصر به هرس و نگه داری درختان خرما و کشت دیمی گندم و جو بوده است و به زحمت تکاپوی احتیاجات محلی را مینماید. اما خرما مانند بیش تر نواحی ساحلی خلیج فارس بازده خوبی داشته و جزواقلام صادراتی این بخش محسوب میشود. دام داری نیز با بهره اندک در بعضی نقاط رایج بوده و شامل گاو و بز میگردد. بر روی هم گناوه هم از جهت کشاورزی و هم از نظر تجاری و عملیات بندری و ترخیص کالا و نیز از نظر توسعه صنایع کوچک دارای استعداد بسیار است.
موقعیت گردشگری گناوه
سواحل زیبای خلیح فارس و غروبهای سحر انگیز آن مهمترین مکانهای دیدنی استان بوشهر را تشکیل میدهند. جزیره خارگ در نزدیکی شهرستان گناوه واقع شده است و از مهمترین جاذبههای طبیعی منطقه و یکی از جزایر زیبای خلیج فارس به شمار میآید. این جزیره از مناطق بسیار قدیمی منطقه بوده و دارای آثار تاریخی متعددی است.در سالهای قبل از انقلاب ایران این جزیره از توابع دهستان حیات داوود شهرستان گناوه بوده که در سالهای بعد از انقلاب از نظر تقسیم بندی جغرافیایی و سیاسی به شهرستان بوشهر الحاق شد. ساحل بندر گناوه یکی از زیباترین سواحل جنوب ایران است. از اقدامات زیباسازی ساحل پروژه ساخت پارک ساحلی است که قسمت اول آن افتتاح شده و قسمت دوم نیز در حال ساخت است.
منابع
«اجرای طرح هم کد سازی تلفن ثابت» (فارسی). وبگاه شرکت مخابرات ایران. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴. بازبینیشده در ۱ نوامبر ۲۰۱۴.
«نتایج سرشماری ۱۳۹۰» (اکسل). درگاه ملی آمار. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
«نتایج سرشماری ۱۳۸۵» (اکسل). درگاه ملی آمار. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، چاپ ادارهٔ جغرافیایی ارتش12
اطلس گیتاشناسی استانهای ایران، تهران: ۱۳۸۳، ص۹۲.
پیوند به بیرون
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای بندر گناوه دارد.
گناوه پرس
گناوه آنلاین
گناوه امروز
باغین
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
باغین
کشور ایران
استان کرمان
شهرستان کرمان
بخش مرکزی
مردم
جمعیت 18359
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا ۱۷۱۷
آبوهوا
میانگین دمای سالانه 15.9
اطلاعات شهری
رهآورد پسته،زردآلو،هلو
پیششماره تلفنی ۳۳۷
وبگاه فرمانداری کرمان
تابلوی خوشآمد به شهر
باغین بر ایران واقع شدهاست
باغین
روی نقشه ایران
۳۰.۱۸۴۷° شمالی ۵۶.۸۰۸۳° شرقیمختصات: ۳۰.۱۸۴۷° شمالی ۵۶.۸۰۸۳° شرقی
باغین شهری است در استان کرمان ایران. باغین در بخش مرکزی شهرستان کرمان قرار دارد.
محتویات
۱ تاریخچه
۲ آب وهوا واقلیم
۳ کارخانجات و صنایع
۴ آموزش عالی
۴.۱ (متون تاریخی)
۴.۲ ( مساجد)
۴.۳ (تکایا)
۵ منابع
تاریخچه
باغین از آبادیهای قدیم نزدیک شهر کرمان است . مؤلف تاریخ کرمان آورده است : عمروبن خلف (صفاری ) از گواشیر حرکت کرده در باغین تلاقی فریقین (با ابوجعفر دیلمی ) شد. (تاریخ کرمان چ باستانی پاریزی ص ۶۹). غز از باغین در کنار نهر ماهان فرود آمد و صدهزار نفس را را بانواع تعذیب و شکنجه هلاک کردند. (تاریخ سلاجقه لمحمدبن ابراهیم ص ۱۰۹). امیر حسین چوپانی بمدد اردوی امیرمحمد (مظفر) رسیده وارد قریه ٔ باغین، هفت فرسنگی شهر شدند. (تاریخ کرمان ص ۱۸). شاه (عباس ) بعزم بازگشت از کرمان بیرون آمده ولی ناگاه برف و باران شروع شد، ناچار در محل باغین که نخستین منزل در راه کرمان به اصفهان بوده است توقف کرد. (زندگانی شاه عباس ج ۲ ص ۳۷۹).محمود (غلزائی = غلجائی ) باستقبال جنود دولتی اقبال کرد. در حوالی باغین که شش فرسنگی گواشیر است تقارب فئتین شد. (تاریخ کرمان ص ۲۹۵). و رجوع به فهرست تاریخ کرمان شود. در تاریخ زندگانی شاه عباس اول تألیف فلسفی این نام بصورت باقین ضبط شده است . در فرهنگ جغرافیایی ایران آمده است : این دهستان در باختر بخش واقع شده و محدود است از طرف شمال بهکوه بادامان، از طرف جنوب بکوه خانه کوه، از خاور بحومه ٔ شهر و از باختر بدهستان کبوترخان شهرستان رفسنجان . وضع طبیعی این دهستان جلگه و هوای آن سردسیر است . آب قراء دهستان از قنوات تأمین میشود، فقط قسمتی از اراضی باغین بوسیله ٔ رودخانه ٔ چاری که از ارتفاعات شیرینک چهارطاق سرچشمه گرفته پس از مشروب نمودن قراء قریةالعرب بدشت باغین منتهی میگردد، مشروب میشود. فصل طغیان آب رودخانه ٔ مذکور اواخر زمستان و اوایل بهار است ولی اکثرسال ها در تابستان آب ندارد. ارتفاعات دهستان در بخشهای مشیز و کویر شرح داده شده است . راه شوسه ٔ کرمان به تهران از وسط دهستان میگذرد، راه شوسه ٔ بندرعباس درآبادی باغین که مرکز دهستان است از شوسه ٔ کرمان به تهران منشعب میشود. این دهستان از ۱۹ آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و جمعیت آن ۵۲۴۶ نفر است . مرکز دهستان قصبه ٔ باغین و قراء مهم آن بشرح زیر است : ابراهیمآباد، سعدی و رباط. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۸).[۱] باغین که زمانی منطقه ای دور از شهر کرمان به حساب می آمد در اثر توسعه مناطق شهری در کرمان و روستاهای اطاف تقریباً به شهر کرمان متصل شده است. باغین بر سر یک دو راهی مهم قرار دارد که از یک سو کرمان را به جاده شمال و به سوی تهران وصل می کند و از سوی دیگر مسیر جاده تهران را به سمت سیرجان و سپس بندرعباس هدایت می کند. اطراف باغین پوشیده از ریگزار است و ریگزارهای باغین در کرمان مشهور است.[۲]
آب وهوا واقلیم
آب و هوای شهرباغین در تابستان ها نسبتاً معتدل و در زمستان سرد است.
کارخانجات و صنایع
نیروگاه سیکل ترکیبی کرمان
کارخانه سیمان
انبار نفت باغین
کارخانه سیمان ممتازان
شهرک صنعتی خضراء باغین
آموزش عالی
دانشگاه پیام نور واحدباغین
مرکز آموزش کشاورزی باغین
(متون تاریخی)
سرو قدیمی باغین
مسجد جامع و سنگ قدیمی بنای آن
حمام تاریخی
کاروانسرا
مجموعه حاج محمد شامل خانه، حمام، مسجد، حوض انبار
خانه حسن حاجی
خانه منوریها
آسیاب آبی
سنگ آسیاب قدیمی
خانه کوه
دشت باغین
پیر سبز و پیر قوچ
( مساجد)
مسجدامام(ره)
مسجدجامع
مسجد قائم
مسجدامام سجاد
مسجد چهارده معصوم
(تکایا)
تکیه ی فاطمیه
تکیه ی ابوالفضل
تکیه ی امام سجاد
تکیه ی علی اصغر
منابع
بختیاری، سعید. اطلس گیتاشناسی استانهای ایران. چاپ یکم. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خورشیدی. شابک: ISBN 964-342-165-1.
[نهفتن]
ن ب و
استان کرمان
مرکز
کرمان
موقعیت استان کرمان در ایران
کرمان.
بم.
Ab sefid-aligoodarz.jpg
شهرستانها
ارزوئیه انار بافت بردسیر بم جیرفت رابر راور رفسنجان رودبار جنوب ریگان زرند سیرجان شهر بابک عنبرآباد فاریاب فهرج قلعهگنج کرمان کوهبنان کهنوج منوجان نرماشیر
شهرها
اختیارآباد ارزوئیه امینشهر انار اندوهجرد باغین بافت بردسیر بروات بزنجان بم بهرمان پاریز جبالبارز جوزم جوپار جیرفت چترود خاتونآباد خانوک خرسند خواجو شهر درب بهشت دهج رابر راور راین رفسنجان رودبار ریحانشهر زرند زنگیآباد زیدآباد سیرجان شهداد شهربابک صفائیه عنبرآباد فاریاب فهرج قلعهگنج کاظمآباد کرمان کشکوئیه کهنوج کوهبنان کیانشهر گلباف گلزار گنبکی لالهزار ماهان محمدآباد محیآباد مردهک مس سرچشمه منوجان نجفشهر نرماشیر نظامشهر نگار نودژ هجدک هماشهر هنزا یزدانشهر
جاذبههای گردشگری
سلطان فقیه الدین (بزنجان) آبشار دوساری آرامگاه شاه نعمتاللهولی ارگ بردسیر ارگ بم بازار کرمان باغ شاهزاده ماهان جای پای دایناسورها دهکده صخرهای میمند غار طرنگ قلعه راین مدرسه ابراهیمخان مسجد جامع کرمان موزه ریاست جمهوری رفسنجان موزه صنعتی کرمان میل نادری فهرج قلعه تاریخی دشتاب پارک ملی خبر (بافت) آبشار بنگان سیدعلی موسی (دشتاب) منطقه حفاظت شده انجرک (بافت) حمام گنجعلیخان باغ موزه دفاع مقدس (کرمان) غار جفریز باغ هرندی
بیرجند
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
بیرجند
Birjan-logo.jpg
کشور ایران
استان خراسان جنوبی
شهرستان بیرجند
بخش مرکزی
مردم
جمعیت ۱۷۸٬۰۲۰[۱]
رشد جمعیت ۲٫۴٪
تراکم جمعیت ۳۶۹۷ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت ۴۲٫۷ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۱۴۹۱ متر[۲]
آبوهوا
میانگین دمای سالانه ۱۶٫۵ درجهٔ سانتیگراد[۲]
میانگین بارش سالانه ۱۷۱ میلیمتر[۲]
روزهای یخبندان سالانه ۴۸ روز[۳]
اطلاعات شهری
شهردار عباسعلی مدیح
رهآورد زعفران، زرشک، عناب، قالی و فرش دستباف
پیششماره تلفنی ۰۵۶
وبگاه شهرداری بیرجند
بیرجند بر ایران واقع شدهاست
بیرجند
روی نقشه ایران
۳۲.۸۷° شمالی ۵۹.۲۱° شرقیمختصات: ۳۲.۸۷° شمالی ۵۹.۲۱° شرقی
:بیرجَند دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات مرکز استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان بیرجند در شرق ایران است. این شهر در سال ۱۳۹۰، تعداد ۱۷۸٬۰۲۰ نفر جمعیت داشته[۱] و چهل و نهمین شهر ایران بودهاست.
بیرجند نخستین شهر در ایران است که دارای سازمان آبرسانی بوده و بنگاه آبلوله بیرجند به عنوان اولین سازمان آبرسانی ایران شناخته میشود.[۴] این شهر همچنین دومین شهر در ایران است که در سال ۱۳۰۲ و پیش از تهران از لولهکشی آب شهری برخوردار گردید.[۵] باغ اکبریه یکی از بناهای تاریخی شهر در نشست سی و پنجم یونسکو در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.[۶]
مدرسه شوکتیه در این شهر، سومین مدرسهٔ آموزش به سبک نوین -بعد از دارالفنون تهران و رشدیه تبریز- است. به علت موقعیت سیاسی و استراتژیک بیرجند، سومین فرودگاه کشور در سال ۱۳۱۲ پس از قلعهمرغی و بوشهر در این شهر ساخته شد[۷] و تا پیش از جنگ جهانی دوم، کنسولگریهای انگلستان و روسیه در بیرجند مشغول فعالیت بودهاند.[۸]
محتویات
۱ نام
۲ تاریخ و جغرافیای بیرجند
۲.۱ پیش از اسلام
۲.۲ پس از اسلام
۲.۳ صفویه
۲.۴ قاجاریه
۲.۴.۱ کنسولگریها
۲.۴.۲ مدرسه شوکتیه
۲.۴.۳ بانک شاهنشاهی
۲.۴.۴ سینما
۲.۵ پهلوی
۲.۵.۱ بنگاه خیریه آبلوله
۲.۵.۲ هنگ ژاندارمری
۲.۵.۳ تیپ ارتش
۲.۵.۴ شهرداری
۲.۵.۵ فرودگاه
۲.۵.۶ گمرک
۲.۵.۷ بیمارستان امام رضا
۲.۵.۸ دانشگاه
۲.۶ جمهوری اسلامی
۲.۶.۱ تأسیس استان خراسان جنوبی
۳ گویش بیرجندی
۴ آموزش و فرهنگ
۴.۱ آموزش عالی
۵ جمعیت
۶ جاذبههای گردشگری
۶.۱ تاریخی
۷ آب و هوا
۸ ترابری
۸.۱ هوایی
۸.۱.۱ فرودگاه بینالمللی بیرجند
۸.۱.۲ فرودگاه نظامی خور
۸.۲ زمینی
۸.۲.۱ پایانه مسافربری بیرجند
۸.۲.۲ پایانه باربری بیرجند
۸.۲.۳ پایانه مسافربری شرق بیرجند
۹ برخی از مشاهیر و شخصیتهای برجسته
۱۰ جستارهای وابسته
۱۱ منابع
نام
نام اصلی این شهر، بیرجند است که به صورتهای برجند، برجن، برکن و بیرگند نیز در نوشته آمدهاست.
آقای رجبعلی لباف خانیکی در مقاله خود تحت عنوان «تأملی در نام بیرجند»، بیرجند را مرکب از دو جزء «بیر» و «جند» میداند. «بیر» در پارسی باستان به معانی رعد و برق، صاعقه و طوفان و «جند» که معرّب «کند» است به زبان فرارودی به معنی مکان و شهر آمدهاست. با توجه به نامهای مناطق و شهرها در خراسان بزرگ، مانند تاشکند، خجند، سمرقند و…، این وجه تسمیه درستتر به نظر میرسد.
تاریخ و جغرافیای بیرجند
بیرجند از مناطق کهن و تاریخی ایران است که در جغرافیای دوره اسلامی همواره جزئی از کوره یا ناحیه قهستان بوده است.
پیش از اسلام
علاوه بر نام بیرجند که ساختار آن برگرفته از زبان پهلوی بوده و به دوران پیش از اسلام بازمیگردد، بنا به روایتی، بیرجند، احتمالاً در اواخر حکومت ساسانیان و توسط زرتشتیان یزدی و کرمانی به عنوان منزلگاهی در حاشیه کویر و در مسیر عبور از کویر به سمت شمال خراسان بزرگ و ماوراءالنهر بنا شدهاست.[۸]
اشعار حکیم نزاری، وجود محلهای به نام گبرآباد در بافت قدیمی شهر، کاوشهای به عمل آمده از قلاع دختر در «بند دره» و «قلعه دره»، و نیز کتیبه بهدست آمده از کال جنگال در روستای رچ از توابع خوسف، «تخته سنگ لاخ مزار» واقع در روستای کوچ، سنگ نگاره و کتیبههای پهلوی اشکانی در دره «استاد تنگل»، حکایت از قدمت چند هزار ساله بیرجند دارد.
همچنین علاوه بر وجود گورستانهای زرتشتیها در اغلب روستاها و نیز وجود آتشکدههای سفلی و علیا.[۸] که دال بر قدمت تاریخی این منطقهاست، نام برخی از روستاهای اطراف شهر بیرجند دارای ریشه پهلوی و اساطیری هستند، مانند: پخت، گیو، سهراب، ماژان، سلم آباد، درخش، خراشاد، رودک، دستجرد، چاج، چهکند، جمشیدآباد و…[۹]
پس از اسلام
احتمالاً یاقوت حموی اولین جغرافیدانی است که از « بیرجند» به عنوان یکی از شهرهای منطقه قهستان یاد کردهاست. حمدالله مستوفی «بیرجند» را از شانزده ولایت قهستان و مرکز ولایتی با توابعی چند دانسته که در آن مقدار فراوانی زعفران، انگور، میوه و اندکی غله به دست میآمدهاست.
زین العابدین شیروانی، بیرجند را قصبهای شهر مانند از توابع خراسان و دارالملک قهستان معرفی کرده و افزودهاست که قریب به چهار هزار خانه دارد. آب بیرجند از کاریز تأمین میشود و مردمش همگی شیعه اند. اعتمادالسلطنه نیز آن را از قرای قهستان دانستهاست. برخی بیرجند را به علت کوچکی آن «برکند» ثبت کردهاند بر به معنای «نصف» و کند به معنای «شهر» در مجموع به مفهوم قصبه.
قلعه تاریخی بیرجند
بیرجند در قدیم چند بار به علت زلزله ویران شدهاست. در فرهنگ عامه بیرجند، داستانهای بسیاری دربارهٔ ویرانی بیرجند در یک زلزله عظیم و سکونت دستهای از کولیهای چادرنشین در آن، نقل شدهاست. این شهر از عهد صفویه که خانواده امیریه در آنجا امارت یافتند رو به اعتبار گذاشتهاست.[۹]
تعداد صفحات : 1