شهرهای توریستی ایران و اماکن گردشگری

بروجرد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
بروجرد
ووری یرد
Borujerd-collage1.jpg
کشور ایران
استان لرستان
شهرستان بروجرد
بخش مرکزی
نام(های) دیگر وروگرد
نام(های) قدیمی اُردکَرد (اشکانیان)،
بَروگرد (ساسانیان)
سال شهرشدن از دوره ساسانیان
مردم
جمعیت ۲۴۰٬۶۵۴ نفر سال ۱۳۹۰[۱]
تراکم جمعیت ۶۵۵۸ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت ۳۵ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۱۵۷۰ متر[۳]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه ۱۴/۶
میانگین بارش سالانه ۴۵۹ میلی‌متر[۴]
روزهای یخبندان سالانه ۷۰
اطلاعات شهری
شهردار منوچهر یوسفی
ره‌آورد ورشو و کلوچه و ارده شیره
پیش‌شماره تلفنی ۰۶۶[۵]
وبگاه شهرداری بروجرد
تابلوی خوش‌آمد به شهر
بروجرد بر ایران واقع شده‌است
بروجرد
روی نقشه ایران
۳۳.۸۰° شمالی ۴۸.۵۰° شرقیمختصات: ۳۳.۸۰° شمالی ۴۸.۵۰° شرقی

بُروجـِرد مرکز شهرستان بروجرد، دومین شهر پرجمعیت استان لرستان و بیست و نهمین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام سیلاخور قرار گرفته و قله‌های مرتفع گرّین از مجموعه رشته کوه‌های زاگرس، شمال غربی تا جنوب شرقی آن را دربر گرفته‌اند. سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوه‌ها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش داشته‌اند. بروجرد از گذشته‌های دور، دارای موقعیت ویژه ارتباطی بوده‌است و امروزه نیز قرارگیری این شهر بر سر شاهراه تهران - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی آن به شمار می‌رود. بروجرد در اواخر دوره ساسانیان یکی از دو شهر ماه نهاوند از توابع ناحیه پهله از سرزمین ماد بود. حموله وزیر محلی آل ابی دلف از حکمرانان عباسی بین سال‌های ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در عمران بروجرد کوشید و در آن منبری برپا کرد.[۶][۷] محمدتقی حسام‌السلطنه شاهزاده قاجار و حاکم ولایت بروجرد و مضافات، در سال ۱۲۴۲ ه.ق. حکومت ولایت لرستان و ولایت خوزستان را نیز به دست آورد و بروجرد را حاکم نشین حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان کرد.[۸]
جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی مرکز آمار ایران، ۳۲۶٬۴۵۲ نفر گزارش شده‌است. منطقه بروجرد یکی از مراکز مهم گویش‌وران زبان بروجردی است[۹] و زبان گفتاری رایج در شهر بروجرد گویش بروجردی است. به دلیل فعالیت شرکتهای مختلف پویانمایی رایانه‌ای در این شهر، بروجرد از سال ۱۳۸۹ به عنوان «پایتخت انیمیشن ایران» انتخاب شده است.[۱۰][۱۱] به دلیل وجود تعداد زیادی واحدهای تولیدی و صنعتی و عرضه محصولات آنها در بازار داخلی و خارجی، بروجرد قطب صنعتی استان لرستان محسوب می‌شود.[۱۲][۱۳]
نمایی از شهر بروجرد

محتویات

۱ ریشه‌شناسی
۲ پیشینه تاریخی
۲.۱ آثار پیش از تاریخ
۲.۲ پیش از اسلام
۲.۳ پس از اسلام
۳ جغرافیا
۳.۱ اقلیم
۳.۲ زمین‌لرزه
۴ مردم‌شناسی
۴.۱ جمعیت
۴.۲ زبان و گویش
۴.۳ دین و مذهب
۴.۴ مشاهیر
۵ فرهنگ
۵.۱ آداب و رسوم
۵.۲ بازی‌های بومی
۵.۳ ورزش
۵.۴ کتابخانه‌ها
۵.۵ سینما
۵.۶ رادیو و مرکز تولید سیمای بروجرد
۵.۷ سماورسازی
۶ شهرسازی
۶.۱ کوی‌ها و محله‌ها
۶.۲ مناطق شهرداری
۶.۳ بافت تاریخی بروجرد
۶.۴ معابر و تقاطع‌ها
۷ اوضاع اقتصادی و اجتماعی
۷.۱ اقتصاد
۷.۲ صنایع
۷.۳ بهداشت و درمان
۸ ترابری
۸.۱ ارتباطات جاده‌ای
۸.۲ پایانه مسافربری
۸.۳ اتوبوسرانی شهری
۸.۴ تاکسیرانی
۹ آموزش
۹.۱ آموزش و پرورش
۹.۲ آموزش عالی
۱۰ گردشگری
۱۰.۱ آثار تاریخی و مذهبی
۱۰.۲ جاذبه‌های طبیعی
۱۰.۳ پارکها و فضای سبز
۱۰.۴ صنایع دستی
۱۰.۵ موزه‌ها
۱۰.۶ مراکز اقامتی
۱۰.۷ غذاهای محلی
۱۱ شهرهای خواهرخوانده
۱۲ نگارخانه
۱۳ پانویس
۱۴ جستارهای وابسته
۱۵ منابع
۱۶ پیوند به بیرون

ریشه‌شناسی

در منابع تاریخی و جغرافیایی، شهر بروجرد با نامهای گوناگونی ثبت شده است؛ از جمله:[نیازمند منبع]

اُرُجِرد-اُرُگِرد-اُرُذکَرد-اُروگِرد-الوکرد-بَرجود-بَردُجِرد-بَرگود-بَروجِرد-بُروجِرد-بروکرد-بَروگِرد-بکاگِرد-بوک گرد-پیروزگرد-پیروزه گِرد- فُروجِرد-فُلوُگِرد-فیروزگرد-فیروزه جرد- فیروزه گرد-وَرجرد-وَردگرد-وَروجِرد-وَروگِرد-وِروگرد-وِلوگرد-ووریِ گرد-ویروگرد-یزدجرد-یزدگرد.

گرد و کرد در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یادآور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته‌ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند. سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانسته‌است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد. در کتاب‌های تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شده‌است مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. روحبخشان در کتاب «جغرافیای تاریخی بروجرد» بیش از سی مورد از صورتهای مختلف نام این شهر را به تفصیل ذکر نموده‌است.[۱۴] امروزه بروجرد در گویش بروجردی وُوری یرد vūriyerd و در لری خرم‌آبادی وُروگرد vorūgerd نامیده می‌شود. بروگرد borūgerd نام روستایی آن و نیز نام به کار رفته در نوشته‌های پارسی سره و بروجرد borūjerd نام رسمی این شهر است.

مسعود میرزا ظل‌السلطان از بروجرد با عنوان شهر سبز حضرت سلیمان یاد کرده است.[۱۵] به دلیل اینکه شجاع‌الدین لر مدتی در این شهر سکونت داشت لقب شهر شجاعان را به آن دادند.[۱۶]

محمدتقی‌خان حکیم به دلیل صفای شهر در فصل بهار از این شهر با دارالسرور نام برده‌است.[۱۷]
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.

همچنین لقب دیگری با نام دارالشوکه در پشت سکه‌های ضرب بروجرد در دوره قاجار دیده شده است