شهرهای توریستی ایران و اماکن گردشگری

بردسکن
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
بردسکن
Bardaskan history.JPG
کشور ایران
استان خراسان رضوی
شهرستان بردسکن
بخش مرکزی
نام(های) قدیمی ترشیز
سال شهرشدن ۱۳۴۰ هجری‌شمسی[۱]
مردم
جمعیت طبق سرشماری سال ۱۳۹۰:
شهر بردسکن: ۲۶٬۱۰۷ نفر،
شهرستان بردسکن: ۷۲٬۶۲۶ نفر
جغرافیای طبیعی
مساحت ۷۶۶۴ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۹۸۵ متر
میانگین بارش سالانه ۱۵۰ میلی لیتر
اطلاعات شهری
نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی دکتر بهروز بنیادی
تأسیس شهرداری ۱۳۴۰
ره‌آورد زعفران، خشکبار، انار، انگور، انجیر و پسته
پیش‌شماره تلفنی ۰۵۱
وبگاه http://www.bardaskan.ir
شناسهٔ ملی خودرو ایران
به بردسکن، شهر میوه‌های بهشتی خوش‌آمدید.
بردسکن بر ایران واقع شده‌است
بردسکن
روی نقشه ایران
۳۵.۲۵° شمالی ۵۷.۹۵° شرقیمختصات: ۳۵.۲۵° شمالی ۵۷.۹۵° شرقی

بَردَس۫کَن۫ از شهرهای استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز شهرستان بردسکن بوده و در سال ۱۳۹۰، تعداد ۲۶٬۱۰۷ نفر جمعیت و ۷٬۲۹۴ خانوار داشته‌است.[۲]

بردسکن در قدیم بر سر یکی از راه‌های اصلی تجاری خراسان به دیگر نقاط ایران از طریق کویر قرار داشت. گرمترین دمای آن گاهی به ۴۵ درجه و سردترین آن به ۵ درجه سانتیگراد زیر صفر می‌رسد.[۳]

در کتاب‌های تاریخ نخستین بار اعتمادالسلطنه در ذکر راه‌های نیشابور به دیگر نقاط، از منزل چهارم از جاده سوم طبس به نام برداسکن سخن می‌گوید.[۳]

محتویات

۱ پیشینه تاریخی و دلیل نامگذاری
۲ موقعیت جغرافیایی
۳ اقلیم
۴ پستی و بلندی‌های شهرستان
۵ آثار تاریخی
۵.۱ برج علی‌آباد کشمر
۵.۲ برج فیروزآباد
۵.۳ مقبره عبدل آباد
۵.۴ آب‌انبار سید باقر
۵.۵ مسجد جامع روستای کوشه
۵.۶ رباط کبودان
۵.۷ قلعه شادی آباد
۶ دهانه بیجورد
۷ کفه نمکی بردسکن
۸ عشایر بردسکن
۹ جایگاه موسیقی درفرهنگ بردسکن
۱۰ صنایع دستی و هنرهای سنتی
۱۱ آداب و رسوم مردم بردسکن
۱۲ سوغات و ره آورد سفر
۱۳ نگارخانه
۱۴ پیوند به بیرون
۱۵ منابع

پیشینه تاریخی و دلیل نامگذاری

شهرستان بردسکن دارای گذشتهٔ تاریخی چندین ساله می‌باشد. برج فیروزآباد از یادگارهای دورهٔ سلجوقیان، برج کشمر مربوط به دورهٔ ایلخانیان و آثار بیشمار دیگر شهرستان ازجمله تپه‌های چوپان مربوط به دوهزار سال پیش از میلاد نشان از دیرینگی منطقه دارد.

اشارات بسیار مک گریگور و دکتر هانری والتربل به راه‌های قدیمی خراسان نشان می‌دهد که بردسکن به لحاظ داشتن راه هموار، آب خوب، توشهٔ مناسب و واقع بودن آن بر سر راه تهران، هرات، خواف، ترشیز، طبس و سبزوار از منازل بین راهی به شمار می‌آمده است و می‌گویند در زمان زرتشتیان در محل فیروزآباد شهری بوده‌است (شهر ترشیز قدیم) که بردسکن در کنار آن قرار داشته و به نام کنار شهر نامیده می‌شده‌است.

پی آمد بررسی‌های باستان‌شناسی بر روی تپه‌ها و محوطه‌های باستانی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی نمایانگر آن است که منطقه بردسکن در هزاره‌های یکم و دوم پیش از میلاد مسکونی و آباد بوده‌است. این ناحیه در سده‌های گذشته جزیی از سرزمینی به شمار می‌رفت که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام (ترشیز) یا (طرثیث) یاد شده‌است. ترشیز در نیمه نخست سده چهارم هجری از شهرهای پیرو نیشابور محسوب می‌گردید. به گواهی متون تاریخی ناحیه یادشده در سالهای ۵۲۰ ق و ۶۵۰ ق، توسط سلجوقیان و سپاهیان مغول و پس از آن نیز مورد تازش بسیار گردید. با پیدایش دولت نادر شاه افشار اندکی از تاخت و تاز افغانها و ترکمنها به این ناحیه فروکش نمود اما این ناآرامی‌ها تا دودمان قاجار نیز ادامه یافت.[۴]

دربارهٔ وجه تسمیه نام بردسکن و نام‌هایی که تاکنون به آن اطلاق شده‌است باید گفت این نام‌ها یا به شهری ویژه یا به کل منطقه اطلاق می‌شده‌است. ترتیب زمانی نام بردسکن را پوشت، پشت، بشت، ولایت پشت، طرشیت، ترشیز، بردمسکن، دست برکن، بردسکن و برداسکن گفته‌اند که در مورد هر یک از این نام‌ها دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد.

در تاریخ بردسکن آمده‌است شهر ترشیز در هنگام دگرگونی‌ها بوجود آمده در منطقه به دلایل گوناگون زوال کرد و در فاصله ۱۷ کیلومتری آن شهری نو شکل گرفت که در دوره‌های مختلف نام‌های بردسکن، برداسکن، بردمسکن، دست‌برکن، کدوغن، مجدآباد و سرحصار به آن گفته می‌شد. منطقه مجدآباد در غرب و منطقه کدوغن در شرق بردسکن، امروزی قرار دارد. در منطقه باغ‌های فراوانی به چشم می‌خورد.

نام بردسکن را می‌توان برگرفته از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی سامن یا اسکان برداشت می‌شود. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است شاید بتوان به این دلیل نامگذاری نزدیکتر شد؛ بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستان‌های سرد و خشک بوده که مردم در آن اسکان یافته‌اند و اگر به دلیل نامگذاری دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن هستند.
همچنین می‌گویند، در این منطقه چون درختان میوه بسیار بوده‌است به ویژه میوه‌هایی مانند انجیر، انگور و گلابی که با دست و به سختی چیده می‌شوند. مسافرانی که از راه کویر به نیشابور سفر می‌کردند، هنگام گذشتن از این مسیر و دیدن رنج مردم منطقه در چیدن میوه‌ها، اصطلاح بردست کندن را برای آنها به کار می‌بردند یعنی مردمی که میوه‌ها را با دست می‌کندند. در واقع بر به معنی میوه‌است و با ترکیب بَرْ و دست‌کن با گذشت زمان، بردسکن شده‌است.[۵]
اما دلیل نامگذاری دیگری برای بردسکن که با توجه به شواهد و قرائن موجود درست‌تر به نظر می‌رسد این است که: ترشیز یا طریثیث (ترِشیت، به لغت اوستایی یعنی محل دور افتاده) مرکز ولایت قدیمی پشت نیشابور (بست، پشت) بوده‌است و بردسکن به عربی یعنی جای بریده و دور افتاده ترجمه نام ایرانی ترشیز (تر شیت) است، ترشیزی که طبق گفته گای لیسترانج) در کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی (در یک منزلی غرب کندر نزدیک دهکده کنونی عبدل‌آباد بوده. می‌دانیم که در همین حوالی اشاره شده شهر بردسکن قرار گرفته‌است که با توجه به معنی لفظی اش یعنی شهر دور افتاده، باید همان شهر دور افتاده ترشیز (محل دوردست) بوده باشد.